شاید در نگاه اول، تشکیلات و سازمان، تفاوتی با یکدیگر نداشته باشند. یعنی در نگاه مخاطبی که آشنایی چندانی با کار تشکیلاتی ندارد، تشکیلات و سازمان هر دو متشکل از گروهی از افراد هستند که برای دستیابی به هدف یا اهدافی مشخص با یکدیگر کار می کنند.
اما افرادی که تجربه کار با تشکل ها را دارند، به خوبی میدانند که نگرش و فلسفه کار تشکیلاتی تفاوت عمده ای با سازمان های رایج در اجتماع دارد.
در این نوشتار به صورت مختصر به چند مورد از تفاوت های این دو اشاره می کنیم.
چه کسی مسئول است؟
در سازمان ها، هر نفر وظیفه مشخصی دارد و مسئول انجام وظایف و امور بخش خودش است. اما در تشکیلات همه افراد مسئول کل هستند.
یعنی هر فرد علاوه بر وظیفه مشخصی که دارد، نسبت به کل مجموعه تشکیلات نیز مسئولیت دارد. به همین علت همه باید علاوه بر اینکه به نقش خود اشراف کامل دارند، سوار بر کل کار تشکیلات نیز باشند.
مثلا رهبر تشکیلات به کل تشکیلات اشراف کامل دارد و همچنین نقش رهبری را نیز ایفا می کند. همچنین تمام مسئولین بخش های مختلف یک تشکیلات، علاوه بر انجام امور خودشان، بر تمام امور جاری در تشکیلات نیز اشراف دارند.
به عنوان یک نمونه، مسئول بخش روابط عمومی تشکیلات در عین تسلط بر تمام تشکیلات در بخش خودش هم نقش آفرینی می کند. بنابراین می توان گفت در تشکیلات، تک تک افراد کارگردانان مجموعه هستند نه کارمند!
در تشکیلات کارمند نداریم
همانطور که گفته شد، در تشکیلات هر یک از اعضا مسئول کل تشیلات نیز هست. در نتیجه نقش کارمندی مشابه آنچه که در سازمان ها مشاهده می شود در تشکیلات وجود ندارد و این یکی از تفاوت های عمده میان سازمان و تشکیلات است.
مزیت این سیستم چیست؟
به این علت که در تشکیلات همه افراد احساس مسئولیت می کنند، مفهوم برداشتن بار بر زمین افتاده و یافتن خلاها و سعی در جبران آنها برای اعضا معنا پیدا می کند.